Opinion / Interviews
Interview with the writer of Abalobi Bakithi's upcoming book launch
11 Oct 2015 at 11:41hrs | Views
Ntando: Salibonani, salibonani! Kuhlelo lwethu lokuxoxa labalobi abaloba bengaphansi kwenhlanganiso Abalobi Bakithi, lamuhla siloMeluleki Vodloza Sibanda ongomunye wabalobi bogwalo lwezindatshana Izigigaba Zakwandongaziyaduma, sizamkhumbula ngendatshana zakhe ezimbili, elesihloko esithi, Uzulu Uphelile Ngenkafulakufa, lethi Wangimunyisa Umbele Ofileyo, kugwalo lwakuqala okwasungulwa ngalo inhlanganiso. Umnumzane Sibanda ubuya abelenkondlo ezilitshumi kuqoqo lezinkondlo uSigiya Ngolwethu, ugwalo olwaphaphatshwa ngaphansi kwayo njalo inhlanganiso le. Sakubona mzali kaKunjani Nxa Kunje? Uzizwa njani ngokukhipha ugwalo lwakho olulobe uwedwa? Ujabulile?
Vodloza: Ngizizwa ngijabulile, kufezeke lamaphupho....
Ntando: Awu kuhle lokho. Uzibona ungaphi kulindima yokuloba eminyakeni emihlanu ezayo?
Vodloza: UNkulunkulu enguye owaziyo, thina siyafisa nje kufeze yena. Ngifisa ukube sengikhiphe phose ezine ingwalo zesintu, olunye lwazo lufundwa ezikolo.
Ntando: Kuyezwakala Sibanda. Ingabe wakufundelangaphi ukuloba? Akusihlebele, uhlebele kunye labalandeli bakho, ngiyakholwa bangathanda ukwazi. Kuyahanjelwa esikolo na ukuloba? Kuloba abanjani njalo nini?
Vodloza: Umuntu nxa ezalwa uzalwa efumbethe. Lami ngiyakholelwa ukuthi ophezulu wangifumbathisa lelo khono lokuloba, efuna sidlulise umlayezo thize ebantwini bakhe. Ukuloba kuhamba lothando entweni oyenzayo. Akusizi ukuba lekhono qede uvilaphe. Isintu siyathandwa ekhaya, ngathathela lapho. Ngaba logqozi lofuqufuqu mzukwana omunye umbalisi esithi ngizuze 10/10 e-Inzwananzi Primary ngibhale indatshana. Ngakuthanda ukuloba, ngaqhubeka emfundweni yaphezulu e-Inyanda sengigqugquzelwa yikufunda ingwalo zaboMayford Sibanda. Ukhula kokuphela nxa ungumlobi. Vuma ukunconywa, uvume ukusolwa lokho kuzakukhulisa.
Ntando: Ngiyakuzwa lapho Mhlath'ongehlulwathambo. Kanti ukhaliphe kangaka futhi! Kugwalo lwakho uKunjani Nxa Kunje? Uhlose ukuwufundisani umphakathi? Mfundiso bani equkethwe lugwalo lwakho ofisa ngabe uzulu angayithatha ayisebenzise? Ngizwa bethi kuyaliwa lapho, luthuli lodwa, ingxabano, inzondo, umona, ubuthakathi konke nje okubi engingakubala ngingakuqedi. Kanti akukho okuhle na phakathi kwayoyonke lindaba?
Vodloza: Ugwalo luqukethe okuphathelene lezesintu. Abantu abansundu sebalahla okwabo bathatheka ngokwezizwe okuhamba kubehlule. Umuntu lomuntu kukhona akholelwa kukho njalo, ngakho ugwalo luphathelane lakho. Kunengi abazakufunda abantu akade bengakwazi. Yebo kuyaliwa ngempela, amalunga omndeni axabana wodwa, lokho yikho okwaphehla ulaka lwamadlozi kulolo gwalo. Luyinjula ulimi kanti ke sikhona isichazamazwi ngemuva kogwalo, engilethemba lugwalo lwakuqala olunjalo. Zikhona izaga lezitsho ezichazwe ngemuva kogwalo njalo. Umlobi ukhuthaza ukuthi abantu kabahloniphane, bazisane. Minengi imindeni echithekileyo ngokulwa kwezihlobo zidlelana umona.
Ntando: Hmmm hayi ngiyakuzwa, uzwakala njengendoda ezethembayo kuyoyonke into eyenzayo njalo ethi loba isenza uthothize, ilwenze ngobunono obusezingeni eliphakemeyo. Mlayezo bani ongawutshiya lalabo abalesifiso sokuloba kodwa besesabela khatshana? Ingabe ikhona na indlela abangenza ngayo engenza izifiso zabo lazo zifezeke?
Vodloza: Ngingathi abantu bakithi kabathande into yakubo kuqala. Uthando entweni oyenzayo ngumanqoba. Ukulangazelela ukufunda lakho kuyaletha njalo ukuzethemba. Abantu bakithi sibulawa yikwehluleka ukuzama. Ungcono ozamayo kulowehluleka ukuzama. Lamuhla ngithi nxa ulesifiso, thatha usiba ulobe indatshana. Ungabi lendaba lokusolwa, vele kukhulwa kanjalo. Abasolayo bazakwenza ukhule kwezokuloba ingqe ulothando lakho. Abantu bakithi ngizabakhuthazaukuthi bafunde njalo izingwalo zesintu. Isizwe esithanda ukufunda ingwalo, yisizwe esihle, esikhaliphileyo njalo, abantwana bakhona bakhula bekhaliphile, bathathele ebazalini. Kuncedani ukuthi abazali bathande isilungu kuphela belahla olwabo? Abantwana labo bazathathela khona ebazalini, balahle isintu. Vuka sizwe, vuka muntu wakithi usebenzise ikhono lakho lokuloba. Ziqhenye ngolimi lwakho.
Ntando: Awu wemadoda! Sekusithi makuvuke usinga lapha kimi, ngihaye inkondlo ngigiye kubekuncane indawo. Yeka lezonsuku! Siyabonga ukubalawe kuhlelo lwethu. Isizwe sakithi sidinga abazimisele njengani ukuze sivuseleleke, sikhule, sidlondlobale. Sikufisela okuhle kodwa endimeni yokuloba mnumzane Vodloza. Abake babonana bayophinda babonane futhi.
Vodloza: Kubonga mina, kakhulu!
Ntando: Lizizwele konke okukhulunywe yile indoda bakwethu, amazwi ayo ahlakaniphile, njalo alamandla, ayathinta. Asihlanganeni ke eHilbrow Recreation Centre mhla ziyisikhombisa kuLwezi, sisethula ngokusemthethweni ugwalo lukamlobi olokuqala alulobe eyedwa olulesihloko esithi Kunjani Nxa Kunje? Ngeletshumi lambili emini enkulu kuzekuyekuthi ngqe kwelesihlanu ntambama, itikiti libiza R120 kuphela. Siyabonga. ZIQHENYE NGOLIMI LWAKHO!
Ungaxhumana le-Abalobi Bakithi ku-email at Abalobibakithi@gmail.com
Uxhumane lomlobi walolugwalo ku- +27722099804 kumbe vodlozamelu@gmail.com
Kumbe loSecretary wenhlanganiso ku ncubentando26@gmail.com
Vodloza: Ngizizwa ngijabulile, kufezeke lamaphupho....
Ntando: Awu kuhle lokho. Uzibona ungaphi kulindima yokuloba eminyakeni emihlanu ezayo?
Vodloza: UNkulunkulu enguye owaziyo, thina siyafisa nje kufeze yena. Ngifisa ukube sengikhiphe phose ezine ingwalo zesintu, olunye lwazo lufundwa ezikolo.
Ntando: Kuyezwakala Sibanda. Ingabe wakufundelangaphi ukuloba? Akusihlebele, uhlebele kunye labalandeli bakho, ngiyakholwa bangathanda ukwazi. Kuyahanjelwa esikolo na ukuloba? Kuloba abanjani njalo nini?
Vodloza: Umuntu nxa ezalwa uzalwa efumbethe. Lami ngiyakholelwa ukuthi ophezulu wangifumbathisa lelo khono lokuloba, efuna sidlulise umlayezo thize ebantwini bakhe. Ukuloba kuhamba lothando entweni oyenzayo. Akusizi ukuba lekhono qede uvilaphe. Isintu siyathandwa ekhaya, ngathathela lapho. Ngaba logqozi lofuqufuqu mzukwana omunye umbalisi esithi ngizuze 10/10 e-Inzwananzi Primary ngibhale indatshana. Ngakuthanda ukuloba, ngaqhubeka emfundweni yaphezulu e-Inyanda sengigqugquzelwa yikufunda ingwalo zaboMayford Sibanda. Ukhula kokuphela nxa ungumlobi. Vuma ukunconywa, uvume ukusolwa lokho kuzakukhulisa.
Ntando: Ngiyakuzwa lapho Mhlath'ongehlulwathambo. Kanti ukhaliphe kangaka futhi! Kugwalo lwakho uKunjani Nxa Kunje? Uhlose ukuwufundisani umphakathi? Mfundiso bani equkethwe lugwalo lwakho ofisa ngabe uzulu angayithatha ayisebenzise? Ngizwa bethi kuyaliwa lapho, luthuli lodwa, ingxabano, inzondo, umona, ubuthakathi konke nje okubi engingakubala ngingakuqedi. Kanti akukho okuhle na phakathi kwayoyonke lindaba?
Ntando: Hmmm hayi ngiyakuzwa, uzwakala njengendoda ezethembayo kuyoyonke into eyenzayo njalo ethi loba isenza uthothize, ilwenze ngobunono obusezingeni eliphakemeyo. Mlayezo bani ongawutshiya lalabo abalesifiso sokuloba kodwa besesabela khatshana? Ingabe ikhona na indlela abangenza ngayo engenza izifiso zabo lazo zifezeke?
Vodloza: Ngingathi abantu bakithi kabathande into yakubo kuqala. Uthando entweni oyenzayo ngumanqoba. Ukulangazelela ukufunda lakho kuyaletha njalo ukuzethemba. Abantu bakithi sibulawa yikwehluleka ukuzama. Ungcono ozamayo kulowehluleka ukuzama. Lamuhla ngithi nxa ulesifiso, thatha usiba ulobe indatshana. Ungabi lendaba lokusolwa, vele kukhulwa kanjalo. Abasolayo bazakwenza ukhule kwezokuloba ingqe ulothando lakho. Abantu bakithi ngizabakhuthazaukuthi bafunde njalo izingwalo zesintu. Isizwe esithanda ukufunda ingwalo, yisizwe esihle, esikhaliphileyo njalo, abantwana bakhona bakhula bekhaliphile, bathathele ebazalini. Kuncedani ukuthi abazali bathande isilungu kuphela belahla olwabo? Abantwana labo bazathathela khona ebazalini, balahle isintu. Vuka sizwe, vuka muntu wakithi usebenzise ikhono lakho lokuloba. Ziqhenye ngolimi lwakho.
Ntando: Awu wemadoda! Sekusithi makuvuke usinga lapha kimi, ngihaye inkondlo ngigiye kubekuncane indawo. Yeka lezonsuku! Siyabonga ukubalawe kuhlelo lwethu. Isizwe sakithi sidinga abazimisele njengani ukuze sivuseleleke, sikhule, sidlondlobale. Sikufisela okuhle kodwa endimeni yokuloba mnumzane Vodloza. Abake babonana bayophinda babonane futhi.
Vodloza: Kubonga mina, kakhulu!
Ntando: Lizizwele konke okukhulunywe yile indoda bakwethu, amazwi ayo ahlakaniphile, njalo alamandla, ayathinta. Asihlanganeni ke eHilbrow Recreation Centre mhla ziyisikhombisa kuLwezi, sisethula ngokusemthethweni ugwalo lukamlobi olokuqala alulobe eyedwa olulesihloko esithi Kunjani Nxa Kunje? Ngeletshumi lambili emini enkulu kuzekuyekuthi ngqe kwelesihlanu ntambama, itikiti libiza R120 kuphela. Siyabonga. ZIQHENYE NGOLIMI LWAKHO!
Ungaxhumana le-Abalobi Bakithi ku-email at Abalobibakithi@gmail.com
Uxhumane lomlobi walolugwalo ku- +27722099804 kumbe vodlozamelu@gmail.com
Kumbe loSecretary wenhlanganiso ku ncubentando26@gmail.com
Source - Ntando Ncube
All articles and letters published on Bulawayo24 have been independently written by members of Bulawayo24's community. The views of users published on Bulawayo24 are therefore their own and do not necessarily represent the views of Bulawayo24. Bulawayo24 editors also reserve the right to edit or delete any and all comments received.
